Vào tháng 8/2009, một gia đình ở California đã gọi 911 thông báo chiếc Lexus thuộc hãng Toyota của họ, trong khi đang lái đột ngột tăng ga mất kiểm soát. Cuộc gọi đó đã gây chấn động và trở nên viral dẫn đến một cuộc điều tra hơn 2000 vụ tai nạn tương tự liên quan đến xe của Toyota.
Hàng ngàn đơn khiếu nại được gửi đến hãng nhưng đều không được giải quyết triệt để. Nguyên nhân là vì quá trình ra quyết định ở các doanh nghiệp Nhật thường lâu hơn và hướng tới sự đồng thuận của các bên trước khi hành động. Trong khi ở Mỹ, không nhanh nhạy với thời gian bị coi là biểu hiện của sự thiếu quyết đoán.
Hệ quả là Toyota phải thu hồi hơn 7 triệu xe trên toàn cầu, và đích thân chủ tịch Akio Toyoda phải ra điều trần trước Hạ viện Mỹ. Việc Toyota phản ứng chậm với sự cố khiến hình ảnh của hãng trở nên thiếu minh bạch trong mắt công chúng Mỹ.
Ví dụ trên là minh chứng cho thấy tầm quan trọng của trí thông minh văn hóa trong hợp tác toàn cầu. Nếu ban lãnh đạo Toyota Nhật nắm được khác biệt văn hóa giữa 2 nước, có thể họ đã đưa ra hướng giải quyết khác giúp công ty tránh khỏi khủng hoảng. Vậy ta nên hiểu gì về Trí thông minh văn hóa và tầm quan trọng của nó? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Trí thông minh văn hóa là gì?
Giáo sư Christopher Earley và Soon Ang đã giới thiệu khái niệm Trí thông minh Văn hoá trong cuốn sách cùng tên năm 2003 của mình. Thông minh Văn hoá hay còn được gọi là Cultural Quotient (CQ), được dựa trên IQ. Earley và Ang định nghĩa: “Thông minh Văn hoá là khả năng thích nghi với môi trường văn hoá mới.”
Những người có CQ cao không phải là chuyên gia về mảng văn hoá. Thay vào đó, họ có kỹ năng để tiếp cận các môi trường mới với sự tự tin nhất định và đưa ra những nhận định đúng dựa trên quan sát và bằng chứng.
Ví dụ, giả sử bạn có một cuộc họp với một nhà môi giới chứng khoán Ý. Liệu người này có hành vi như vậy vì họ là người Ý, họ là nhà môi giới chứng khoán, hay họ là nhà môi giới chứng khoán Ý? Cũng có thể là vì họ là thế hệ millennial hoặc người hướng nội? Tuy nhiên, lưu ý rằng, có thể họ là sự kết hợp của tất cả các yếu tố này chứ không dựa trên bất kỳ khía cạnh chủ quan nào.
Các thành phần tạo nên Trí thông minh văn hóa
Ang và các cộng sự đã xác định được 4 thành phần chính của CQ, bao gồm: động lực, hiểu biết, chiến lược và hành động:
1. CQ tạo động lực
CQ tạo động lực đề cập đến khả năng “hướng sự chú ý và năng lượng vào việc học hỏi và hoạt động” trong các tình huống đa văn hóa. Các cá nhân có CQ động lực cao có xu hướng được rút ra kinh nghiệm giữa các nền văn hóa và có sự tự tin để quản lý chúng thành công.
Mối quan tâm nội tại: Sự hài lòng và giá trị mà sự tương tác với những người khác từ các nền văn hóa khác nhau mang lại. Những người có sở thích nội tại cao có xu hướng đạt được “lợi ích tự tạo ra” từ trải nghiệm đa văn hóa của họ.
Lợi ích bên ngoài: Được thúc đẩy bởi những lợi ích hữu hình, phụ thuộc vào biến đổi của trải nghiệm đa văn hóa, bao gồm cả việc thăng tiến và cơ hội mới. Các tổ chức thường xuyên sử dụng những phần thưởng bên ngoài này như một động lực cho nhân viên trong các nhiệm vụ quốc tế.
Hiệu quả tự điều chỉnh: Tự tin vào khả năng tham gia, tương tác và làm việc giữa các nền văn hóa.
2. CQ nhận thức
CQ nhận thức mô tả phạm vi rộng của kiến thức chung mà cá nhân nắm giữ về các nền văn hóa. Ở đây, như Ang đã chỉ ra, Google có thể là người bạn cho chúng ta nhiều kiến thức hay ho nhất. Hai loại kiến thức đóng góp vào sự thành công của trải nghiệm đa văn hóa: kiến thức chung về văn hóa và theo ngữ cảnh cụ thể.
Văn hóa – kiến thức chung: Kiến thức so sánh về các yếu tố chính tạo nên nền văn hóa (hệ thống giá trị, truyền thống chính trị, lịch sử và triết học, các chuẩn mực xã hội và giao tiếp, hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ địa phương).
Kiến thức về ngữ cảnh cụ thể: “Sự hiểu biết nội bộ” về các chuẩn mực và quy tắc hành vi giữa các thành phần nhân khẩu học khác nhau trong một nền văn hóa (tuổi tác, giới tính, nghề nghiệp).
3. Siêu nhận thức CQ
Siêu nhận thức CQ đề cập đến “khả năng tinh thần của một người để tiếp thu và đánh giá kiến thức văn hóa.” Các cá nhân có CQ siêu nhận thức cao đã nâng cao nhận thức về bản thân, khác và tình huống, theo dõi và điều chỉnh các suy luận của họ để đáp ứng với đầu vào từ trải nghiệm đa văn hóa. Siêu nhận thức CQ liên quan đến 3 quá trình được kích hoạt trước, trong và sau các tương tác:
Lập kế hoạch: Sự chuẩn bị trước những cuộc gặp gỡ giữa các nền văn hóa. Các cá nhân phản ánh về mục tiêu và mục tiêu của họ trước khi tương tác và dự đoán các kết quả có thể xảy ra bằng cách xem xét quan điểm văn hóa của những người đối thoại với họ.
Nhận thức: Ý thức trong thời gian thực về ảnh hưởng của văn hóa đối với suy nghĩ, cảm giác và hành vi.
Kiểm tra: Hiệu chỉnh lại các kỳ vọng, giả định và niềm tin xảy ra trong hoặc sau các tương tác giữa các nền văn hóa. Khi thông tin mới được học, cá nhân điều chỉnh bản đồ tinh thần của họ cho phù hợp.
4. CQ hành vi
CQ hành vi là khả năng đưa kiến thức vào thực tế và thể hiện một loạt các hành vi bằng lời nói và không lời nói phù hợp về văn hóa. Những cá nhân có CQ hành vi cao có thể xuất hiện như những người giao tiếp hiệu quả và tôn trọng hơn, nhờ vào khả năng điều chỉnh nội dung, cấu trúc và phong cách giao tiếp của họ.
Hành vi bằng lời nói: Năng lực thể hiện bản thân bằng ngôn ngữ. Điều này có thể bao gồm việc điều chỉnh giọng nói của một người hoặc tốc độ, tone giọng, hình thức của lời nói cho phù hợp với các tiêu chuẩn văn hóa. Biết khi nào và làm thế nào để sử dụng các nốt lặng trong các cuộc trò chuyện, cũng như các phép xã giao xung quanh việc thay phiên nhau đều có liên quan đến các quy tắc ngôn ngữ của giao tiếp.
Hành vi không lời: Khả năng thể hiện bản thân thông qua các phương tiện phi ngôn ngữ phù hợp với văn hóa (cử chỉ, nét mặt), cũng như đọc ngôn ngữ cơ thể của người khác.
Công thức để sống và làm việc thành công giữa các nền văn hóa đòi hỏi nhiều thành phần. Một trong số đó là một tập hợp các khả năng dưới sự bảo trợ của Trí tuệ Văn hóa (CQ). Được coi là một trí thông minh cần thiết cho thế kỷ 21, CQ là một cấu trúc phức tạp và năng động.
Vì sao trí thông minh văn hóa quan trọng?
Đối với những người sống và làm việc trong bối cảnh đa văn hóa, CQ mang lại những lợi ích rõ ràng, bao gồm thích ứng với môi trường đa văn hóa, thành thạo đàm phán đa văn hóa và khả năng lãnh đạo toàn cầu. Nếu trọng tâm của trí thông minh con người là khả năng giải quyết vấn đề, thì cũng giống như các loại trí thông minh khác, CQ có thể phục vụ chúng ta trong việc tìm ra giải pháp theo những cách không ngờ. David Livermore, chuyên gia hàng đầu về CQ, đưa ra ba khả năng.
1. CQ như một chất xúc tác cho sự đổi mới
Mối liên hệ giữa sự đa dạng và đổi mới không đơn giản như mọi người vẫn nghĩ. Trên thực tế, nghiên cứu cho thấy rằng khi đề cập đến các ý tưởng đổi mới, các nhóm đồng nhất thường làm tốt hơn các nhóm đa dạng. Lý do, theo Livermore, là vì làm việc với những người suy nghĩ và giao tiếp như chúng ta sẽ dễ dàng hơn. CQ dường như là chất xúc tác tạo điều kiện cho sự đổi mới từ vô số quan điểm mà các nhóm khác nhau thúc đẩy. Livermore gọi CQ là hệ số nhân. “Khi sự đa dạng được kết hợp với CQ, nó thực sự dẫn đến sự đổi mới. Trên thực tế, các nhóm đa dạng với CQ cao tạo ra nhiều ý tưởng sáng tạo hơn gấp ba lần so với các nhóm đồng nhất ”.
2. CQ như một ngôn ngữ chung để giải quyết các vấn đề đa dạng
Từ lúc làm việc với các tổ chức toàn cầu, Livermore nhận thấy rằng thông thường, các công ty Hoa Kỳ nhận được phản hồi từ các văn phòng quốc tế về việc các sáng kiến D&I của họ quá tập trung vào Hoa Kỳ (ví dụ: tập trung vào các vấn đề chủng tộc). CQ, theo Livermore, “vượt ra ngoài nhận thức về sự khác biệt để phát triển các kỹ năng cần thiết để giải quyết sự đa dạng.” Do đó, CQ cho phép các công ty tìm ra “một cách tiếp cận chung trong khi cho phép mỗi khu vực giải quyết các khu vực cụ thể của sự phân biệt đối xử và thành kiến trong khu vực tương ứng của họ.”
3. CQ làm cầu nối giữa những khác biệt
Lợi ích của CQ không chỉ giới hạn ở những người có cuộc sống vượt qua biên giới văn hóa. Như Livermore lưu ý, “các năng lực tạo nên CQ phù hợp một cách lý tưởng để giúp chúng ta vượt qua sự phân cực với những người ở gần nhà, những người có quan điểm cực kỳ khác biệt với chúng ta.” Trên thực tế, theo Livermore, CQ thậm chí có thể dạy chúng ta cách nới lỏng sự khăng khăng là đúng và sử dụng sự khác biệt của chúng ta như một động lực. “Bằng cách học áp dụng sự tò mò, hiểu biết và lưu tâm giống như vậy đối với một thành viên trong gia đình hoặc bạn bè có quan điểm khác với những gì chúng ta làm khi tương tác với một người ở bên kia thế giới, chúng ta có thể tìm thấy điểm chung và khám phá ra giải pháp cho một số những thách thức của chúng tôi. ”
Lời kết
Sự nhạy bén về khác biệt văn hóa giúp chúng ta tránh được những hiểu lầm không đáng có gây ra do khác biệt ngôn ngữ, cử chỉ, tư duy và thái độ đối mặt với các vấn đề phát sinh khi tương tác với những người đến từ các nền văn hóa khác nhau, bất kể trong công việc hay cuộc sống.
Việc hạn chế tối đa các vấn đề phát sinh giúp nâng cao hiệu suất việc làm và tối ưu hóa được nhiều thời gian. Trong thời đại toàn cầu hóa, hầu hết các nước đều đang theo xu hướng hội nhập, các công ty đa quốc gia xuất hiện ngày càng nhiều. Điều đó đòi hỏi những sinh viên thế hệ trẻ chúng ta càng phải có ý thức tự giác hơn nữa trong việc chủ động tìm hiểu, hòa nhập và luôn sẵn sàng nâng cao trí thông minh văn hóa. Càng hiểu nhiều về văn hóa các nước, chúng ta càng có thêm nhiều nền tảng để phát triển bản thân và mở rộng các mối quan hệ xung quanh.
(Nguồn: Tổng hợp)
Cùng đón xem phần tiếp theo để biết thêm những cách thức mà người trẻ có thể làm ngay từ lúc này để có cho mình sự nhạy bén và thông minh văn hóa.
